"Yunusun sırtına binip uzak diyarlara göçen İasos’lu çocuk Hermias, ölümlülere yunus formuyla kendini gösteren Tanrı Apollo ve Olympos’un Kralı Zeus… Antik Yunan’ın yunus çobanları, hayvanın üzerine binmiş denizler arasında yunus koşturan Okeanos… Savaşa coşkuyla atılan mızraklı Grek piyadeleri, korsanları yunusa çeviren Dionysos, yunuslar tarafından boğulmaktan kurtarılan şair Arion… Kadim ya da modern dillerde, ilahi ya da beşeri her dinde dillendirilen, tanrıların vücut bulmak için seçtiği ilahi yaratık, peygamberlerin sırdaşı, denizcilerin ve balıkçıların koruyucusu, kurtarıcısı yunuslar, nasıl oldu da hedef hâline getirildi?"
Bu satırlar İBB Yayınları tarafından basılan İstanbul’un Deniz Canlıları kitabının ve aynı zamanda Magma dergisinin de yazarlarından olan deniz biyoloğu Dr. Mert Gökalp’e ait. Tarih öncesi çağlardan bu yana insan için tehlikesiz olarak tanımlanan yunusa hem hayran olundu hem de çeşitli amaçlar için avladılar. Türkiye'de 1983 yılından beri yunuslar dahil tüm deniz memelilerinin avlanması yasak. Ancak yunusları sadece av değil deniz kirliliği ve deniz trafiği de ciddi şekilde tehdit ediyor. Çok değil bundan 20-30 yıl önce Boğaz’da zıplayan yunus sürülerini görmek sıradan bir olayken bugün 2-3 bireyi bir arada görmek âdeta bir mucize. Yunuslar artık kendilerini İstanbullulara pek göstermiyorlar. Pek de haksız sayılmazlar!
İBB Kentsel Ekolojik Sistemler Müdürlüğü İstanbullunun yaban hayatındaki farkındalığını artırmak ve İstanbul deniz ekosistemi içerisinde yaşayan canlı türlerinin korunmasına dikkat çekmek için WWF Türkiye ile iş birliği yaparak İstanbul Boğazı’nda yunus gözlem turları düzenliyor. Bu turların 2023’te yapılan ilk gözlem etkinliğine Magma da katıldı. Kefeliköy’de demirli “Sevgi ve Barış” isimli tekneye doluşan İstanbullu doğa severlere ilk önce WWF Türkiye uzmanları İstanbul’da yaşayan yunuslarla ilgili bilgi verdi. Gözlem sırasında hangi türü görebileceklerini, yüzgeçlerine bakarak türleri nasıl ayırt edebileceklerini öğrenen katılımcılara dürbün de dağıtıldı. İstanbullu hemşerimiz olan üç yunus türü var; tırtak (Delphinus delphis), afalina (Tursiops truncatus) ve mutur (Phocoena phocoena). Tekne 3. Köprü’ye doğru yol alırken dürbünlerini alan katılımcılar soluğu güvertede alarak denizi taramaya başladı. Teknede ilk başta hâkim olan sessizlik ilk yunusun görülmesiyle birlikte yerini sevinç çığlıklarına bıraktı. Sonrasında Yaros Kalesi açıklarında birkaç muturun bir arada görülmesiyle herkesin yüzündeki gülümseme tekne dönene kadar hiç silinmedi. Katılımcılardan 10 yaşında Sümeyra Petek, belgesellerden ve kitaplardan tanıdığı yunusları gördüğü için çok mutluydu. Sabah 10.00’da başlayıp saat 14.00’a kadar devam eden tur boyunca İBB Yaban Hayatı Şefi Ahmet Yaşar Yıldız, İstanbul’un yaban hayatıyla ilgili önemli bilgiler verdi. Yıldız'ın İstanbul’da yaşayan yaban hayvanlar için insan eliyle beslenmenin nasıl tehlikeler yarattığını anlatıp İBB sorumluluğundaki korularda, parklarda yaşayan hayvanlar için bitki örtüsünü nasıl çeşitlendirdiklerini aktarması dikkat çekiciydi.
İBB yunus gözlem turlarının yaz boyunca devam etmesi planlanıyor. Ücretsiz turlara katılmak için duyuruları yeşil.istanbul'u takip edip, başvuru formu doldurmanız yeterli.
