Change.org, Türkiye’nin en büyük sosyal değişim platformu. Son rakamlara göre kullanıcı sayısı 19,5 milyonu aşmış durumda. Yaz Güvendi, her gün yüzlerce kişinin kişisel ya da toplum için önemli konularda imza kampanyaları başlattığını ve binlerce kişinin de bunları destekleyerek değişim için adım attığını söylüyor ve ekliyor: “Change.org aslında, Türkiye’nin dört bir tarafındaki insanları, görmek istedikleri değişimi yaratmaları için güçlendiriyor.”
Change.org İklim ve Çevre Kampanyaları Danışmanı Yaz Güvendi
Sorunlara Ses Çıkarmak
İmzalıyoruz da ne oluyor diyenler için Yaz’a kulak verelim: “2020 raporumuza göz atarsanız bu sene kampanya başlatanlardan 295’inin başarı ilan ettiğini görebilirsiniz. Biz de bunlardan 186’sını doğruladık. Bu her hafta yaklaşık altı kampanyacının başarı ilan etmesi ve bizim bunun üçte ikisini doğruladığımız anlamına geliyor. Tabii başarı ilanı çok önemli ancak daha da önemlisi kampanya başlatmak. Kampanya başlatanların çoğalması, değişime olan inancın ve toplumsal sorunlar için bireysel çabanın göstergesi. Sorunlara dair ses çıkaranların artmasını, başarılı ilan edilsin veya edilmesin, kendi başına toplumsal bir başarı olarak görüyoruz.” Bir de örnek veriyor: “Murat Dağı’nda altın-gümüş maden çıkarılma faaliyeti için Anadolu Export ve Madencilik Şirketi’ne ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) olumlu kararı verilmişti. Bölgede bu faaliyetler için 2 milyon ağacın kesilmesi planlanıyordu. Yavuz Alnıak’ın başlattığı kampanyaya 143.690 kişi imza verdi. İmzalar, ÇED’in iptali için açılan davanın dosyasına girdi. Sonuç olarak karar iptal edildi ve Murat Dağı kazandı.” Ancak imzaların dava dosyalarına eklenmesi hukuki bir yaptırım olduğu anlamına gelmiyor. Yaz Güvendi, platformun aslında insanlara bir örgütlenme aracı sunduğunu belirtiyor: “İnandığınız bir konuda bir kampanya başlatıyorsunuz ve sizle aynı fikirde olan insanların isimlerini de alarak ‘benim fikrimin arkasında duran şu kadar sayıda insan var’ diyorsunuz.”
Daha Çok Ses
Change.org’da herkes imza kampanyası başlatabiliyor. Kampanyanın sosyal medyada paylaşılması, konunun yerel ve ulusal basında yer alması, ünlü ve fenomenlerin desteği, karar vericilere gönderilen dilekçeler, imzaların karar vericiyle yapılan yüz yüze görüşmeyle teslim edilmesi kampanyanın başarıya ulaşmasını sağlayan etkenlerden. Peki, bir kampanyanın başarıya ulaşması için imza sayısı mı önemli yoksa gündemde ne kadar yer aldığı mı? “Bir kampanyanın kaç imzayla başarıya ulaşacağını önceden bilemeyiz. Kampanya başarısı, muhatabının o konuya ne kadar duyarlı olduğuyla ve konunun gündeme taşınmasıyla alakalı. 50 ya da 100 imzayla da sesiniz duyulabilir ya da 3 milyon imzaya rağmen muhatabınız kulaklarını tıkayabilir. Önemli olan sizler gibi düşünen kişileri harekete geçirip, sesinizi daha çok kişiyle beraber daha güçlü çıkarmak” diyen Güvendi, Galata Kulesi Restorasyonu Ebabilleri Öldürmesin kampanyasını örnek veriyor. Zira üç gün içinde 11 bin 927 destekçiye ulaşan kampanya sayesinde restorasyon için kurulan iskelenin kuşları olumsuz etkilediği tespit edilmişti. Bir başka örnekse Bitlis’ten: 216 imzanın atıldığı kampanya sonucunda Bitlis Geçitbaşı Köyü’nde karayolu kenarındaki ayağı kırık at, kısa bir zaman içinde Bitlis Valisi’nin talimatıyla Tatvan Belediyesi Rehabilitasyon ve Kısırlaştırma ekibince alınıp tedavi edilmek üzere götürülmüş.
“Ben bu mücadelenin arkasındayım...”
İmza kampanyalarının dijitalleşmesi tartışmalı konulardan biri; “klavye delikanlılığı” olarak nitelendirenler de var, hak mücadelesinin bir yolu olarak görenler de… Yaz Güvendi, Change.org’un insanları aktivizmin bir parçası yaptığına dikkat çekiyor: “We Are Social ve Hootsuite'in Digital 2020 raporuna göre, Türkiye'deki sosyal medya kullanıcısı 54 milyon. Bu, toplam nüfusun yaklaşık yüzde 64'ünün sosyal medya kullandığı anlamına geliyor. Dolayısıyla sokaktaki insan zaten sosyal medya mecralarında “beğeniyor”. Change.org onları bir üst aktivizm seviyesine taşıyor böylece bir hareketin parçası oluyorlar. “Yaşam hakları ve alanları ellerinden alınan tüm canlıların sesiyim, diyor; avcılık tamamen yasaklanmalı, diyor, imzasını atıyor, adı, soyadı, yaşadığı il görünüyor. Bu, o insan için bir adım aslında. Adım attıktan sonra o konuda bilgilendirme mesajları alıyor ve duyarlılığı artıyor. Mücadelenin içinde kendini görmeye başlıyor. Siz onu bu sefer sokağa davet ettiğinizde o eyleme katılmaya çok daha hazır hale geliyor.” Diğer taraftan “çevrimdışı” etkinlikleri olan insan Change.org olsa da olmasa da zaten sokakta.
Yaz Güvendi sekiz yıldır Türkiye’deki doğa koruma mücadelesinin içinde. Bu süreçte bireylerin kampanya başlatarak sonuç aldıklarını ancak sivil toplumun Change.org’u yeterince kullanmamasına şaşırdığını dile getiriyor: “Platformun dışında da doğa koruma kuruluşlarının ortak bir konuda birlikte mücadele ettiğine çok az şahit oldum. Bu nedenle bu yıl 234 doğa koruma kuruluşunun bir araya gelip Avcılık Tamamen Yasaklansın kampanyasında omuz omuza mücadele etmeleri beni çok etkiledi. Change.org’un farklı doğa koruma alanlarında çalışan ve daha önce birlikte çalışmamış örgütleri bir araya getirebilme gücü var. Oradaki dayanışma ve mücadeleyi birlikte adım adım örmelerine şahit olmak beni çok etkiliyor.”
Doğa koruma kuruluşlarını bir araya getirme konumuna Change.org nasıl ulaştı? Bunu bir kampanya mı tetikledi yoksa ekibin büyümesi mi yardımcı oldu, diye soruyorum. Beni şöyle yanıtlıyor: “Daha önceki yıllarda da oluyordu ancak son iki yılda sıklaşmaya başladı. Hem bireysel destekçilerimizin artması sonucunda yeni ekip arkadaşlarımızın aramıza katılması hem de 2019’da başlatılan Torba Yasa’daki Madde 45 Reddedilsin, #temizhavahaktır kampanyasının başarısının bunda tetikleyici olduğunu düşünüyorum. Bu kampanyanın ardından kurumların bir arada başlattığı doğa koruma kampanyaları başta olmak üzere derneklerin, bireylerin ayrı ayrı başlattığı çevre kampanyalarında artış gözlemlendi. 28 kurumla başlayan Yaşasın Kuşlar hareketi, 18 kurumun Adana’ya Temiz Hava mücadelesi veya 80 kurumun Gıdada Sansüre Hayır kampanyasını örnek olarak verebiliriz.”
2020’de Neler Oldu?
Change.org 2020 raporunu yayımladı. Bu yıl çevre alanında sivil toplum kuruluşlarının bir araya gelip başlattığı kampanyalar öne çıktı. Geçen yıl 28 kuruluşun nesli tehlike altındaki kuşların vurulmaması için başlattığı, Magma’nın da içinde olduğu Yaşasın Kuşlar hareketi bu yıl 234 kuruma ulaştı ve avcılığın tamamen yasaklanması talebiyle yeni bir kampanya başlatıldı. 69 bini aşkın imzanın toplandığı kampanya #HayvanlarYaşamakİstiyor, #AvcılıkCinayettir, #NedenÖldürüyorsun etiketleriyle günlerce Twitter’ın gündeminde kaldı.
Yıl sonuna yaklaşırken maden ve enerji şirketlerinin doğayı tahrip etme pahasına faaliyetlerine devam edebilmelerine olanak tanıyan torba kanun teklifi gündeme geldi ve Ekoloji Birliği önderliğinde 107 kurum ve topluluk, 7 siyasi parti #TorbaYasayıGeriÇek demek için bir araya geldi.
Bu yıl çevre alanında en çok imza alan ikinci kampanya 18 kurumun başlattığı Adana’ya Temiz Hava kampanyasıydı. Hunutlu kömürlü termik santralini istemeyen kuruluşlara 57 bini aşkın kişi destek oldu.
Bu Yılın Öne Çıkan Başarılı Çevre Kampanyaları
Gıdada sansür içeren kanun maddeleri geri çekildi
Başlatan: Gıda Hareketini Birlikte Büyütmek
80 kurumun birlikte mücadelesiyle, gıdayla ilgili yayınlara yönelik sansür içeren maddeler, Meclise gelen kanun teklifinden çıkarıldı.
Caretta Carettalar ve Kum Zambakları kurtuldu
Başlatan: Güldane Şahin
Caretta carettaların yuvalama alanı ve kum zambaklarının bulunduğu Antalya’nın Yeşilöz Sahili açıklarında Aytemizler A.Ş.’nin petrol boşaltım tesisini büyütme projesi iptal edildi.
Ölüdeniz’de jeotermal sondajına izin verilmedi
Başlatan: Fethiye Ekolojik Yaşam Derneği
Ölüdeniz ve Kayaköy’deki doğal ve arkeolojik sit alanlarına altı jeotermal sondaj kuyusu açılması için izin ve ruhsat verilmişti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü, Ölüdeniz’de jeotermale olumlu görüş vermedi.
Büyükada'da Heliport projesi durduruldu
Başlatan: İzel Levi Coşkun
Büyükada'da deniz doldurularak helikopter pisti ve iskele yapılması planlanıyordu. Mimarlar Odası’nın açtığı davada, İstanbul 9. İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Ayvalık Tabiat Parkı ihalesi iptal edildi
Başlatan: Ayvalık Tabiat Parkı Platformu
Ayvalık Adaları Tabiat Parkı sınırları içerisinde halk plajı olarak kullanılan Pınarboğazı ve Dalyan kıyılarıyla koyların günübirlik tesis olarak işletilmesi için ihaleye verilecekti. Ayvalık Tabiat Parkı Platformu'nun çabalarıyla ihale iptal edildi.
Rakamlarla 2020 (09.12.2020 tarihi itibarıyla alınan verilere göre)
Change.org Türkiye toplam kullanıcı sayısı: 19.587.336
2020’de Change.org’a katılan yeni kullanıcı sayısı: 1.102.568
Başlatılan kampanya sayısı: 30.522
Başarı ilan edilen kampanya sayısı: 295
Başarı olduğu Change.org ekibi tarafından doğrulanan kampanya sayısı: 186
Kampanyalara atılan toplam imza sayısı: 14.653.017
İmza atan kişi sayısı: 2.995.908
