Guetamala’da bulunan ve 1990’da kurulan Maya Biyosfer Rezervi, jaguar (Panthera onca), Belize timsahı (Crocodylus moreletii), tavus hindisi (Meleagris ocellata) gibi nadir ve dar yayılımlı türleri barındırıyor. Alan aynı zamanda birçoğu henüz kazılmakta olan bir dizi Maya yerleşimini de kapsıyor. Bu bölgede yaşayan Mayaların kadim orman koruma bilgisi, ilan edilen biyosfer rezerviyle uygulamaya yaygın olarak uygulanıyor.
Yağmur ormanlarının insandan arınmış yapısının ormanın sağlığını korumanın en iyi yolu olduğunu düşünen ekologlar, Yukatek - Maya yerlilerinin geleneksel orman yönetim biçimini ormanın kaynaklarını uzun vadeli kullanmanın en doğa dostu yollarından biri olduğunu burada fark etmiş. Mayalar ormanla içli dışlı yaşayan halklar olduğu üzere, tarım için de ormanı kullanıyorlar. Ormanı açıp orman içerisinde, ormanı taklit eden ve Kuch adı verilen maya bahçeleri oluşturuyorlar. Kuch’larda besinin yanı sıra ilaç olarak ya da liflerinden yararlandıkları bitkileri de bir arada ekip dikerek orman içerisinde zenginleştirilmiş bölgeler oluşturuyorlar. Maya bahçelerinde yaklaşık 250 ile 350 farklı bitki türü bulunabiliyor. Bu hem ormanın hem tarım alanının verimliliğini sağlıyor. Ormanın gençlik aşamasına Ch’aake’en diyen mayalar, 5, 10, 15 ve 50 yıllık ormanları farklı isimlerle anıyor ve yaşlı ormanları Suhuy k’aax adıyla niteliyor. Yukatan - Mayalarının ormanın farklı süksesyon aşamalarına 7 değişik isim vermesi orman yönetiminin kadim bir gelenek olduğunu da gösteriyor.
Halk tarafından yönetilen Maya biyosfer rezervi tam bir doğa koruma başarısı. Alanda yağmur ormanı kaybı son 14 yılda tamamen durdurulmuş, her 500.000 hektarlık alanda ortalama 50 birey jaguar yaşıyor. Ayrıca iklim değişikliğine karşı en etkili karbon yutaklarından olan yağmur ormanları 2012 ve 2014 yılları arasında 1.200.000 metrik ton karbondioksitin yağmur ormanı bünyesinde tutulmasını sağlamış. Ancak Guatemala’da 2019 yapılacak başkanlık seçimleri bu rezervi tehdit ediyor, bu korunan alanın örnek projesi taşıma kapasitesini fazlasıyla aşan mega turizm projeleriyle tehdit altına girmek üzere. Birçok köşesi yeni araştırılan maya ören yerleriyle dolu bu orman dev altyapı yatırımları, oteller, yollar ve plansız artan nüfusla bütün kazanımlarını kaybedebilir.
