Kuzeydoğu Anadolu’yu da içine alan Kafkaslar endemik kuş alanı, kuşlar için dünyadaki en önemli bölgelerden biridir ve ülkemizdeki kuş türlerinin %75’i burada kaydedilmiştir. Boğaziçi Üniversitesi Çevre Bilimleri Enstitüsü’nden Doç. Dr. Raşit Bilgin, Kafkas Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mehmet Ali Kırpık, Utah Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu ve Iğdır Orman Şu İşleri İl Müdürü Mete Türkoğlu’nun işbirliği ve Orman Şu İşleri Bakanlığı Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün izniyle yapılan Türkiye’nin ilk kuş genetik (DNA) barkodlama araştırması, Kafkaslar endemik kuş alanı içerisinde yer alan ve 264 kuş türüyle Doğu Anadolu’nun en zengini olan Aras Nehri Kuş Cenneti’nde gerçekleştirildi. Makale PLOS One bilimsel dergisinde yayınlandı.
Etrafı kurak bozkırla çevrili bir vaha olan ve Kars-Iğdır sınırında yer alan Aras Nehri Kuş Cenneti, Avrupa ve Sibirya’dan Ortadoğu ve Afrika’nın zorlu coğrafyalarına gidip gelen milyonlarca kuş için bu göç koridoru üzerindeki en hayati konaklama, beslenme, üreme ve kışlama alanlarından. Kuşlara zarar vermeden yapılan Türkiye’nin ilk kuş genetik barkodlama çalışmasında, bilimsel literatürde olmayan yeni kuş genetik barkodları keşfedildi. Bu da, Aras Nehri Kuş Cenneti’nin sadece yüzlerce kuş türüyle değil, bu kuş türlerinin genetik çeşitliliği açısından da dünya çapında önemli bir sulak alan olduğunu gösterdi.
Çalışma ile ilgili olarak Utah Üniversitesi öğretim üyesi ve KuzeyDoğa Derneği başkanı Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu şunları söyledi:
“DNA Barkodlamada, türlerin genetik olarak başka türlerden ayrılmasına olanak sağlayan barkodlar (değişken ve kısa genetik bölgeler) kullanılmaktadır. Bu çalışma ile, incelediğimiz 33 kuş türünün 26’sından daha önce görülmemiş yeni genetik barkodlar elde ettik. 12 kuş türünde ise bilime yeni 18 genetik haplotip keşfettik. Yapılan çalışma ile elde edilen DNA barkod verilerini dünyanın farklı bölgelerinden elde edilmiş olan veriler ile karşılaştırdığımızda, Türkiye’deki kuşların genetik olarak kuzeybatı Palearktik (Doğu Avrupa-Batı Rusya-Orta Asya) bölgesinde yaşayan kuşlara daha fazla benzediğini gördük. İncelediğimiz 33 kuş türünün %79’unda bilime yeni genetik barkodlar keşfetmemiz, Kars-Iğdır sınırındaki Aras Nehri Kuş Cenneti’nin biyolojik ve genetik çeşitlilik açısından dünya çapındaki önemini bir kez daha gösterdi. Burada, halen genetik olarak inceleyemediğimiz 230’dan fazla kuş türü daha var. Çalışmalarımıza destek bulabilirsek, yüzlerce yeni genetik barkod ve belki de bilime yeni kuş türleri keşfedebiliriz. Alan için önerilen Tuzluca Barajı yapılırsa, bu eşsiz kuş cenneti ve 1800 kişinin yaşadığı 5 çevre köy sular altında yok olacak. Şimdiye kadar kaydedilen 264 kuş türü ve alanın çevresinde yaşayan 62 diğer kuş türüyle Doğu Anadolu’nun en zengin kuş cenneti olan Aras Nehri Kuş Cenneti, Tuzluca Barajı ile yok edilmemelidir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın kendisinin de resmen belirttiği şekilde, Doğu Anadolu’nun ilk Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmelidir. Buranın Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmesi, Kars, Iğdır ve Doğu Anadolu’da ekoturizm için büyük fayda ve marka değeri sağlayarak, Türkiye’nin ekoturizm ve doğa zenginliğinin uluslararası tanınırlığını da arttıracaktır".
