Kuşlar, iki ayaküstünde durabilmeleri, çevreleriyle etkileşimleri, serenat yaparcasına ötmeleri ve dans etmeleri gibi insansı davranışlarının yanı sıra uçma becerileriyle de toplumların dikkatini çekiyor. Toplumların çoğu zaman kuşları ruh veya ruhlar aleminden gelen haberciler olarak algıladığı biliniyor. Kuşların ruhani görevlerinin detayları geçmişte kaybolmuş olsa da günümüze ulaşan bulguların analiziyle bu konuda yorum yapmak mümkün.
Çatalhöyük’te, İÖ 7100 - 6000 tarihleri arasına tarihlenen yerleşimlerdeki inançla ilgili ögelere, daha önceki ya da sonraki dönemlerde olduğu gibi tapınak olarak adlandırabileceğimiz özel bir yapıdan ziyade hane içlerinde rastlanıyor; olasılıkla ritüeller her hanede münferit olarak sürdürülüyordu. Yapıların içerisinde mezarlarda, duvar resimlerinde, hayvan kemiği yığınlarında ya da duvar resimlerinde hep kuşlar kullanılmış.
Çatalhöyük’te yaşayan insanların beslenmesinde memeli hayvanlar önemli yer tutarken Konya Ovası’nda bulunan çağdaşları Pınarbaşı ve Boncuklu gibi yerlerde sıklıkla kuş tüketildiği, sadece Çatalhöyük’te bütün olarak saklandıkları görülüyor. Özellikle kanat tüylerinin korunması, bu kısmın etten daha değerli olduğunu gösteriyor. Çatalhöyük kazılarında akbaba ve turna tüylerinin yanı sıra diğer su kuşu tüylerinin de bulunması araştırmacıların dikkatini çekiyor.
Çatalhöyük’te bir evde bulunan detaylı duvar resimlerinde başta akbaba ve turna olmak üzere kuşlar resmediliyor.
Dr. Russel’a göre kızıl akbaba (Gyps fulvus) ve turna (Grus grus) kemiklerinin özenle bir araya getirilmiş ve saklanmış olması bölgedeki insanların inanç sisteminde, kuşların ruhu ölüm sonrasına hazırlayan birer araç olduğunu gösteriyor. Bunun yanı sıra kaşıkçı (Platalea leucorodia), fiyu (Anas penelope), küçük sakarca kazı (Anser erythropus) ve küçük balaban (Ixobrychus minutus) türlerine ait kuş tüylerinin benzer şekilde bir araya getirilerek çocuk mezarlarına yerleştirilmesi de daha küçük su kuşlarının çocukların ruhunu, ölüm sonrası yaşama ulaştırdığına dair inanışa işaret ediyor. Yazısında kuşların Çatalhöyük’te sosyal sınıfları belirlediğinin kesin olduğunu yazan Russel, tam olarak ne ifade ettiklerininse henüz değerlendirildiğini belirtiyor.
Magma’ya açıklama yapan Nerissa Russel, eski insanların inançlarını ve dini törenlerini tahmin etmenin zor olduğunu ifade ederek özellikle turna ve akbaba tüylerinin tören giysileri olarak kullanıldığını düşündüğünü ancak bunlara totem demekten kaçındığını belirtti. Belki de insan ruhlarının turna dansı ve akbaba süzülüşü benzeri hareketlerle gökyüzüne yükseldiğini ekleyen Russel, çocuk ruhlarının daha küçük kuşlar tarafından ebediyete yollanabileceğini söyledi.
